Süleyman Şah Oğlu Ertuğrul
Ertuğrul Gazi, 1188 yılında dünyaya gelmiştir. Selçuklu, Osmanlı ve diğer Türk boylarının atası olarak bilinen Oğuzların Bozok kolundan Kayı boyuna mensuptur. Tarihte önemli bir yere sahip olan Süleyman Şah babasıdır. Ertuğrul Gazi’nin annesi Hayme Hatun, eşi ise Halime Hatun’dur. Tarih kaynaklarında farklı bilgiler yer alsada eski kaynaklarda birçok eserde Ertuğrul Gazi’nin Osman Gazi, Gündüz Alp ve Saru Batu (Savcı Bey) adında 3 oğlu olduğu bilinmektedir.
Ertuğrul Gazi’nin Oğulları
Osman Gazi, 1258 yılında söğüt’te doğmuştur. 600 yıldan fazla dünyaya hükmeden Osmanlı İmparatorluğunun kurucusudur. Henüz 24 yaşındayken babasının yerine geçmiş olan Osman Bey, 4800 km olarak devralmış olduğu beyliğin topraklarını 16 bin km çıkartarak kurucusu olduğu Osmanlı topraklarını önemli ölçüde genişletmiştir. Başarılarıyla tarihin akışını değiştiren padişahlardan biridir. 1324 yılında yaşının ilerlemesi ve yakalandığı gut hastalığının ağırlaşması sonucu vefat etmiştir. Türbesi Bursa’da bulunan tophane parkının hemen girişinde bulunmaktadır.
Gündüz Alp, tarih kaynaklarında Gündüz Alp ile ilgili çok fazla bilgiye ulaşmak mümkün değil. Bazı tarihçiler Gündüz Alp’in Ertuğrul Gazi’nin Babası olduğunu iddia ediyor, fakat tarih kaynakları bu konu hakkında bize net bilgiler vermiyor. Bu sebeple önceki birçok kitap ve kaynakta kayıtlara Ertuğrul Gazi’nin oğlu olarak geçmiştir. Gündüz Alp Bizans ile girilen tüm savaşlara katılmıştır. Gündüz Alp’in ölümü konusunda da tarih kaynaklarında net bir bilgiye ulaşmak mümkün değil, bazı kaynaklarda Fırat Nehrini geçerken boğularak öldüğü bildirilirken bazı kaynaklarda ise İnegöl seferinde şehit düştüğü aktarılmıştır. Gündüz Alp’in türbesi Ankara Beypazarı Hırkatepe köyünde bulunmaktadır.
Saru Batu (Savcı Bey) Tarih kaynaklarında Savcı Bey‘in doğum yeri ve tarihi konusunda net bir bilgiye ulaşmak pek mümkün değil, fakat bazı kaynaklarda savcı bey’in doğum tarihinin 1249 yılı, doğum yerinin ise Domaniç Akmeşhed olduğu geçmektedir. Girmiş olduğu Domaniç savaşında 1287 yılında şehit olmuştur. Türbesi Bilecik Bozüyük, Kandilli köyündedir.
Ertuğrul Gazi’nin Anadolu’ya Gelişi
Moğolların Orta Asya’yı istilası üzerine bu bölgeden Anadolu’ya Büyük bir Türk göçü başladı. Özellikle Türkmenistan’ın Mohan şehrine oğuz boyları ile birlikte yaklaşık olarak 70 bin hane ile beraber bölgeye yerleştiler. 11. Asırda Selçuklularla beraber hareket eden Türk boyları Azerbaycan üzerinden doğu Anadolu bölgesine doğru harekete geçtiler. Van gölü batısında yer almakta olan Ahlatta bir süre konakladılar, bu konaklama esnasında Selçukluların Trabzon Rum İmparatorluğuna karşı düzenlediği seferlere katıldılar. Daha sonra Erzurum üzerinden güney bölgesine inerek Halep civarına göç ettiler. Gündüz Alp’in vefatından sonra Kayıhanlıların bir kısmı Halep’te kaldı, bir kısmı ise Çukurova’ya göç etti. Çukurova’da da Kayıhanlılar ikiye bölündü. Aşiretin bir kısmı Gündüz Alp’in dört oğluyla birlikte kuzey doğuya doğru hareket ederek Erzurum pasin ovasına, sürmeli çukura göç etti. Burada aralarında çıkan anlaşmazlık nedeni ile Gündüz Alp’in büyük oğulları Sungur Tekin ve Gündoğdu’nun da içinde bulunduğu aşiretin bir kısmı asıl yurtlarına, Horasan’a döndüler.
Ertuğrul Gazi, Annesi Hayme Hatun ve küçük kardeşi Dündar‘ın bulunduğu aşiret ise bir müddet sürmeli çukur’da kaldıktan sonra batıya doğru hareket etti. Erzurum, Sivas arasında yer alan Yassı Çemen’de konaklamaya başladılar.
Ertuğrul Gazi’nin Askeri Başarısı
Ertuğrul Gazi yönetimindeki Kayıhanlılar, Selçuklular ve Harzemşahlar arasında yaşanan savaşta Selçuklu tarafında yer aldılar. Bu savaşta harzemşahlara büyük kayıplar verdirerek savaştan yenilgi ile çıkmasını sağlamışlardır. Selçukluların Moğol ile mücadelesinde Ertuğrul Gazi önemli görevler üstlenmiş, birçok zafere imza atmıştır. Selçuklu sultanı I.Alâeddin Keykubat, Kayıhanlıları bu savaşlarda göstermiş oldukları başarılarından dolayı ödüllendirdi. Ankara’da bulunan karacadağı yaylak ve kışlak olarak verilmiştir. Selçuklu hükümdarı bu haberi Ertuğrul Gazi’nin Konya’da bulunan oğlu Saru Batu ile Ertuğrul Gaziye iletmiştir.
Ertuğrul Gazi Karacadağ’a yerleşince, Ankara ve Eskişehir arasında bulunan bölgede sefere çıkmaya başladı. Anadolu’nun batı kısmı o dönemde Türkler için bir gaza diyarı olarak kabul edilirdi. Bizanslara karşı Sınır ötesi askeri harekâta katılan komutanlara uç beyliği unvanı verilmiştir. Ertuğrul gazi’nin de Bizans topraklarına düzenlemiş olduğu başarılı sınır ötesi askeri harekâtlar neticesinde kendisine uç beyliği unvanını vermiştir.
Uç beyi olarak Bizans şehir ve kasabalarına karşı akın ve seferler düzenleyen Ertuğrul Gazi’ye, Selçuklu sultanları tarafından büyük kumandan ve devlet adamlığı payesi verildi.
I.Alâeddin Keykubat, Selçuklu arazilerine saldırı düzenleyen Rumlara bir ders vermek ve batı tarafında Bizans sınırlarını kontrol altına alabilmek için Yeni şehir ve inegöl’e büyük bir akın düzenledi.Ertuğrul Gazi bu akında öncü kuvvetler Komutanı olarak Selçuklu hizmetinde görev almıştır. Ermeni derbendinde Bizans ordusu ağır bir yenilgiye uğratıldı. Bu zaferin neticesinde Selçuklu sultanı Eski Şehir (Sultan önü) ve çevresini dirlik olarak vermek suretiyle Ertuğrul Gazi’yi ödüllendirmiştir. Ertuğrul Gazi’nin askeri ve siyasi başarısı Kayıhanlıların tarih sahnesinde şanını yüceltmiştir. Uç beyi olarak göstermiş olduğu başarı ve tecrübe ileride kurulacak olan devletin uç beyliği geleneğini sürdürmesine ve Bizans topraklarına sürekli devam eden akın ve seferlerin devam etmesine neden olmuştur.
Selçuklu Devleti’nin Moğolların idaresi altına girdiği bir zamanda Anadolu’daki Türk Beylikleri Selçukludan ayrılırken, Ertuğrul Gazi vefakârlık göstermiş ve Selçuklulara bağlı bir uç beyi olarak faaliyetlerini sürdürmüştür.
Ertuğrul Gazi’nin Selçuklu devletine olan vefakârlığı ve sadakati halk ve devlet yöneticileri arasında çok güzel bir ilişki, oluşmasına neden olmuştur. Bu sebeple Anadolunun dört bir tarafından gelen, diğer yörelerde bulunan Türkmenlerin Ertuğrul Gazinin sancağı altında toplanmasına çok önemli bir katkı sağlamıştır.
Domaniç ve Söğüt’ün Fethi
Ertuğrul Gazi’nin siyasi ve askeri zekâsı cesareti, yiğitliği ve aksiyonu sayesinde 13. Asrın ortalarında Karacahisar ve Söğüt fethedildi. Yaşanan bu olumlu askeri gelişmeler neticesinde Selçuklu Sultanı I.Alâeddin Keykubat, mükâfat olarak Domaniç ve çevresini kendisine mülk, yurt olarak tahsis etmiştir. Selçuklu Devleti’nin Kuzey ve Batı sınırlarını en iyi şekilde koruyup, asayişi temin etmiştir. Domaniç, Söğüt ve çevresine hakim olduktan sonra, Bizans sınır boylarında bulunan diğer uç beyleri ile birlikte cihat ve gaza ile meşgul olmaya devam etti. Ertuğrul Gazinin, Bizans imparatorluğuna karşı göstermiş olduğu üstün askeri başarılar sayesinde kendisine “gazi” unvanı verilmiştir. Hüküm sürdüğü topraklarda yaşayan halklar tarafından çok sevilen ve saygı duyulan bir kişiydi. Yurt tuttuğu bölgede huzur ve güveni sağladı. Ertuğrul Gazi, 1281 yılında 93 yaşında iken Söğüt’te vefat etti Türbesi Bursa Söğüt’tedir. Her yıl Eylül ayının 2. Haftası pazar günü geleneksel anma töreni yapılmaktadır.
Ertuğrul Gazi, Osmanlı devletinin kurucusu olan oğlu Osman Gazi‘ye vasiyeti ile tam altı asır dünyaya hükmedecek bir devlet geleneğinin temellerini atmıştır.
