Vikinglerin Tarihi
Vikingler, tarihi kaynaklar ve arkeolojik çalışmalardan edinilen bilgilere göre 8. ve 11. yüzyıllar arasında yaşamış, kaba, savaşçı bir kavim olarak bilinir. Yaşadıkları bölge İskandinavya bölgesidir. El sanatı konusunda oldukça ustalardır.
Viking evleri toprak kalıplardan yapılırdı. Evlerin ahşap kapı girişleri hariç dört tarafı çimlendirilirdi. El sanatları ile yapmış oldukları birçok şey mevcut fakat bunların en bilineni Viking baltasıdır.
Viking baltası o dönemde kullanmış oldukları en önemli silahtır ve baltasız Viking görmek pek mümkün değildir. Ayrıca inşa ettikleri zor deniz şartlarına uyumlu ahşap benzersiz Viking gemileri ile Avrupa bölgelerine sayısız akın düzenlediler.
Akınlarda gemilere Viking bayrağı mutlaka çekilirdi. Vikinglerin yaşamlarının büyük bir bölümü denizlerde geçmiştir. Yaptıkları akınlarla Avrupa’da birçok bölgeyi yağmaladıkları bilinmektedir. Bilinen ilk istila 789 yılında Portland’a yapılmıştır. Yapılan saldırılarda manastırlar hedef alınmıştır. O dönemde Avrupa’da birçok manastır Viking akınlarıyla yağmalanmıştır.
Vikingler yazılı bir geleneğe sahip olmadıklarından kültürleri hakkında bilgilere ulaşmak çok uzun zaman almıştır. Vikinglerin Avrupa’ya düzenledikleri akınlarda, hayatta kalabilen dramatik olaylara şahit olmuş kişilerin yazıya döktükleri bilgiler ve arkeolojik çalışmalar bizim Viking kültürü hakkında bilgi sahibi olmamıza olanak sağlıyor.
Vikinglerle birçoğumuz aslında Viking çizgi filmi ile çocukluğumuzda tanıştık. Çizgi film Japonya ve Avusturya ortak yapımı olarak 1972 – 1974 yılları arasında yayınlandı. Bu tarihten sonra Viking çizgi filmi çocukluk yıllarımızın vazgeçilmezi olmayı başarmıştır.
Vikinglerin Yerleşim Yeri
Vikinglerin İskandinav yarım adasında bulunan Danimarka, İsveç ve Norveç topraklarında, tarım ve balıkçılıkla yaşamlarını sürdürdükleri bilinmektedir. Bu sebeple denize olan ilgileri sayesinde gemi yapımında bir sonraki topluluklara ilham kaynağı olacak çok önemli çalışmalara imza atmışlardır. Bu gemilerle birçok bölgeye istilalar, akınlar düzenlediler. Vikinglerin Kristof Kolomb Amerika ‘yı keşfetmeden tam beş yüzyıl önce Amerika topraklarını keşfettiği bilinmektedir. Vikingler köken olarak varyanglar ve normanlar olarak ikiye ayrılır. Varyanglar doğu bölgesine doğru yayılmışlardır. Bu yayılma Karadeniz kıyılarına, hatta bazı kaynaklarda İran bölgesine kadar geldikleri yazmaktadır. Birçoğu ise Rusya’da bulunan Novgorod bölgesine yerleştiler. Bu bölgede yayılmaya devam eden Vikingler Ukrayna, Kiev bölgesine yapmış oldukları istilalar neticesinde bir dönem bu bölgede de varlıklarını sürdürdüler.
Varyanglar’ın bu bölgeye yayılmaları 11. Yüzyılda gerçekleşmiştir. Bu bölgelerde denize açılmayarak tüccarlık yapanların, Köle alışverişi ipek karşılığında kürk gibi ticaret işleri ile uğraştıkları bilinmektedir.
Normanlar ise Norveç, Danimarka ve Fransa’nın Normandiya bölgelerinde yaşamıştır. Norveç ve Danimarka bölgesinde yaşayan Normanlar yapmış oldukları harika gemilerle batıya doğru sayısız akın düzenlediler. Grönland ve Kanada’yı istila ederek bu bölgeyi uzun süre sömürgeleştirdiler. Ardından Büyük Britanya’ya yapmış oldukları akınlarda birçok manastırı yağmaladılar ve manastır görevlisini öldürdüler. Bu yaşanan korkunç gelişmeler batı dünyasında uzun yıllar sürecek korkulara neden olmuştur. Yapılan istilalar Paris, Lizbon ve İtalya’ya kadar uzanmıştır.
Vikinglerin Dini İnancı
Vikinglerin dini inancı pagan olarak bilinir. Bu sebeple tek tanrılı bir inanca sahip değillerdir. İnandıkları birçok tanrı ve tanrıça bulunmaktadır. İnandıkları dinde yazılı aktarılmış bir metin bulunmamaktadır. Bu sebeple sözlü olarak aktarım yapıldığı bilinmektedir. İnandıkları tanrılardan en bilineni Odin, Thor ve Tır olarak bilinir.
Odin, Viking inancına göre çok kutsaldır. Ruhların lideri olarak İskandinav mitolojisinde önemli bir yere sahiptir. Sihir, Kehanet, Şiir, Ölüm ve bilgelik tanrısı olarak bilinir.
Thor, İskandinav mitolojisinde en güçlü tanrılardan biri olarak bilinir. İnanışa göre baş tanrı Odin ile yeryüzü tanrıçası olarak bilinen Fjorgyn’ın oğullarından biridir. Kızıl saçı ve sakalı olan biri olarak tasvir edilir. Gizemli dev varlıkların tanrıların düşmanı olduğuna inanılır.
Tır, onların en güçlü ve cesur tanrılarından biri olan savaş tanrısı olarak bilinir. İnanışlarında kan akıtma ve insan kurban etme gibi ritüellerinin olduğu bilinmektedir.
Viking Gemileri
Vikingler denilince aklımıza deniz ve gemi geliyor. Tarihte önemli bir yere sahip Vikingler harika ahşap gemiler imar etmişlerdir. Yapmış oldukları gemiler kullanma kabiliyeti ve zor deniz şartlarına uyumluluğu ile dikkat çekiyor. Yaptıkları küçük balıkçı teknelerinin yanı sıra bugünün tabiri ile feribot ve yük gemileri niteliği taşıyabilecek uzun güvenli gemiler inşa etmişlerdir. Yaptıkları gemiler tamamen ahşap meşelerden oluşan, üst üste binmiş, birbirine çivilenmiş kalaslardan yapılmıştır. Meşe aralıklarından gemiye su geçmemesi için farklı yöntemler kullanmışlardır. Bu yöntemler arasında katran, donyağı, yün, yosun ve hayvan kılından oluşan bir karışımla gemide su alabilecek boşluklar doldurulurdu. Gerçekten şaşırtıcı ama bu yöntemle geminin su alması önlenmiş ve bu gemilerle uzun seferlere gidilmiştir. Daha şaşırtıcı olanı ise bu gemilerle deniz savaşlarına katılmışlardır. Genellikle geminin ön tarafı bir hayvan başı oyması ile süslenirdi. Bu süslemelerde ön kısımda bir ejderha veya büyük bir yılanın kafası simgelenirdi. Gemilerin en büyük özelliği dar ve uzun olmasıydı bu sayede gemiler hızlı manevra yapabiliyor ve uzun seferlere güvenli bir şekilde çıkabiliyorlardı. İnşa ettikleri gemiler arasında günümüz şartlarında kargo, yük gemisi olarak tanımladığımız, ticari mal ve eşyaları taşımak için inşa ettikleri kargo gemilerinde de oldukça başarılı olduklarını söyleyebiliriz. Bu gemiler daha geniş inşa edilmiştir. Ticari mallar ve eşyalar orta geniş kısımda istifleniyordu. Yüklü gemi olduğu için gemi hareket kabiliyeti çok yavaştır.
Gemileri kürek çekerek ve rüzgâr desteği ile hareket ettirdiklerinden bu yavaşlığın olması oldukça normaldir. Gemiler yünden yapılmış büyük kare bir yelkene sahipti. Yelkenler açıldığında Viking bayrağı yelkenle birlikte dalgalanırdı.
Viking Savaşçıları
Vikingler, yaşamlarının ortak özelliği olan güçlü bir savaşçı kültüre sahiplerdir. Vikinglerin düzenli bir ordu geleneği yoktu, kadın, erkek herkes asker olma özelliğine sahipti ve savaşa katılıp katılmamaya kendileri karar veriyorlardı. İskandinav mitolojisinde, istekli bir şekilde savaşır ve bu savaşta ölürseniz valhala’da yer alırsınız, valhala, inanışa göre tanrıların diyarı olan Asgard‘da bulunan saray içinde geniş bir salondur. Odin tarafından yönetildiğine inanılır. Burada odin istekli bir şekilde kahramanca savaşıp ölen kişilere bir ziyafet hazırlar ve onlarla birlikte bu ziyafete katılır. Viking savaşçıları bu inanışa göre çok istekli bir şekilde savaşırlar. Savaşçıların kullandıkları en önemli silah Viking baltası ve mızraktır. Kılıçlar pahalı ve nadir bulunan bir savaş silahı olduğundan savaşçıların çoğu Viking baltası kullanırdı.
Vikingler savunma ve korunma amaçlı çapı bir metre olan yuvarlak bir kalkan kullandılar. Viking kalkanları esnek yumuşak bir ağaçtan yapılırdı. Kalkan yapımında kullandıkları esnek yumuşak ağaç düşman silahlarını içine sıkıştırdığı için tercih edilirdi. Vikingler arasında sadece zengin savaşçılar zırh ve kask kullanabiliyordu.
Norveç’te Viking Köyü
Viking uygarlığı 15. Yüzyılın ortalarında yok olma noktasına gelmiş ve zamanla tarih sahnesinden silinmiştir. Yaşanan buzul çağı uygarlığın yok olmasında en önemli etkendir.
Vikingler tarih sahnesinden silindiler fakat izleri hala duruyor. Gudvangen, Norveç’te tarihin izlerini taşıyan ufak bir Viking köyü UNESCO Dünya Mirası listesinde kayıtlıdır. Köy aslında açık bir yaşayan müze ve koruma altında, bu kapsamda çok fazla ziyaretçi alıyor. Bu nedenle Viking kültürü köyde yaşatılmaya çalışılıyor.
Ayrıca Norveç’in başkenti Oslo’da bulunan Viking Gemi Müzesi, Norveç’in en çok ziyaret edilen müzelerinden biridir. Gudvangen, yolu Norveç’e düşenlerin ziyaret etmeden dönmeyeceği harika bir Viking köyüdür.
