Zehirlenme Durumunda Yapılması Gereken İlk Yardımlar
Zehirli maddelerin sindirim, solunum yada deri yolu ile vücuda girmesi sonucu zehirlenmeler
Vücüda girdikleri taktirde sağlığı bozan, vücuttaki organların çalışmalarını yavaşlatan yada durduran hatta ölümlere sebep olan katı, sıvı ve gaz maddelerine zehir denir.
Gıda, ilaç, kimyasal madde ve alkol zehirlenmeleri ağız yoluyla, karbon monoksit gibi buharlaşan çeşitli zehirli gazlarla zehirlenmeler solunum yolu ile gerçekleşir. Zehirli gazlarla, kimyasal maddelerle (böcek öldürücü ve zirai ilaçlar) uzun süre deri teması sonucu da zehirlenmeler görülebilir.
Zehirlenmelerde tedavide izlenecek ana kural zehiri vücut dışına atmak, vücut içindeki zehiri zararsız hale getirmek ve sulandırmaktır. ayrıca, kişinin neden zehirlendiğinin bilinmesi tedaviyi kolaylaştıracaktır. Bunun için zehirlenen kişi zehirlendiği bilinen ya da tahmin edilen ilaç ve kimyevi madde kutuları ile doktora ulaştırılmalıdır.
a. Sindirim yolu ile zehirlenmelerde ilk yardım
Sindirim yolu ile zehirlenmelerde sebep olan yiyecekler, konserveler, bayat yiyecekler, kremalı pasta ve dondurmalar, kirli sularla yıkanmış sebze ve meyvelerdir. Zehirlenmenin nedeni besinlerde üremiş veya besinlere bulaşmış mikroorganizmalarla onların saldıladıkları zehirlerdir.
Besin zehirlenmelerinde alınan zehirli besinin miktarına ve vücudun dayanıklılığına göre besin alındıktan hemen sonra veya genellikle bir saat içinde bulantı, kusma, karın ağrısı ve ishal gibi belirtilerle göz bebeklerinde büyüme ve görme bozukluğu görülür.
İlk yarım saat içinde kişinin zehirlenmesinden şüphelenilir ise bol tuzlu su içirilip kusturularak mide içindekiler boşaltılır. Tarım ilaçlı yiyeceklerin yenilmesi, kazara yada bilerek fazla ilaç içilmesi sonucu zehirlenmeler gerçekleşmiş ise zehirlenmeye neden olan ilaçın bilinmesi tanıyı ve tedaviyi kolaylaştırarak hayat kurtarabilir. Bu tür zehirlenmelerde kazazedenin bilinci yerinde olamayabilir. Böyle durumlarda hasta acilen hastaneye yetiştirilmeye çalışılmalı, sürekli solunum ve kalp atışı kontrol edilerek gerektiğinde sun’i solunuma ve kalp masajına başlanır. Hastaneye ulaşıncaya kadar baş geriye çekilerek soluk yolu açık tutulur.
Asit, gaz yağı, benzin, tiner ve alkol içilerek gerçekleşen zehirlenmelerde hasta kusturulmamalı, bol bol süt içirilmelidir. Tendürdiyot içenlere sulu nişasta (15g nişasta 500ml su) içirilir ve kusturulur. Kusmuğun rengi beyazlaşıncaya kadar bu işleme devam edilir sonra her 15 dakikada bir, bir bardak süt içirilir.DDT’nin yanlışlıkla içilmesinde kazazede kusturulur ve bol bol su verilir. Naftalin zehirlenmesinde ise bol bol süt içirilmelidir.
b. Solunum yolu ile zehirlenmelerde ilk yardım
Bu zehirlenmeler, gazların solunum yolu ile vücuda alınması sonucu gerçekleşir. Daha çok doğal gaz, hava gazı, tüp gaz ile çalışan şofben, soba ve mangal kullanımları bu tür zehirlenmelere sebep olur.
Gazlarla solunum yolu ile zehirlenen kişi öncelikle bulunduğu ortamdan uzaklaştırılmalı, hemen temiz havaya çıkarılmalı, yaka ve kemeri gevşetilmeli, hava çok soğuksa üzerine bir şeyler örtülerek veya giydirilerek üşümesinin önüne geçilmelidir. solunum düzensiz veya durmuş ise suni solunum ve kalp masajı yapılarak acele hastaneye götürülmelidir.
Gazla dolu olduğu düşünülen odaya havalandırma sağlanmadan girilmemelidir. Pencereler ve kapılar açılarak veya kırılarak gerekli havalandırma sağlanır. İçeri girildiğinde elektrik düğmeleri açılmamalı, sigorta kapatılmalı, patlamaya neden olabileceği için kibrit veya çakmak kullanılmamalıdır.
Zehirlenmeleri önlemek için gazlı soba ve şöfbenlerin, fırın ve ocakların dikkatle kullanılmasına, kullanılmadığında da musluklarının kapalı bulunmasına ve uzmanı tarafından kurulmasına özen gösterilmelidir. Mangal da içindeki kömür akkor haline gelmeden içeriye alınmamalı, sobadan alınmış sönmeye başlayan köz de açıkta bulundurulmamalı, en iyisi kapalı alana kor ve ateş alınmamalıdır. sobaların bacaları temiz tutulmalı, yatarken sobalar söndürülmeli yada kapatılmalıdır.
c. Deri yolu ile zehirlenmelerde ilk yardım
Böcek ilaçları, zirai tarım ilaçları ile uzun süre deri teması zehirlenmelere yol açabilir. Zehirli maddelere direkt temastan kaçınılmalı ve eğer zehirli sıvı yada gazla bulaşmış giysiler varsa hemen çıkarılmalıdır. Deri ile temas eden kısım ise bol su ile yıkanarak zehirli maddenin vücuttan uzaklaşması sağlanmalıdır. Zehirlenmeye neden olan zehirli madde, şişe veya numuneleri birlikte hastahaneye götürülmelidir.
Bu tür zehirli maddeler çocukların ulaşamayacağı yerde ve kilit altında bulundurulmalıdır. 0-1 yaş arası çocukların zehirlenmelerinde çok daha çabuk davranılmalı ve hastahaneye ulaştırılmalıdır.
